Prof. Dr. Deniz Arslan Kanser Vakfı
Prof. Dr. Deniz Arslan Kanser Vakfı
Bu sayfada kemoterapinin nasıl çalıştığı açıklanmıştır. Bunlar:
Vücut dokuları milyarlarca hücreden oluşmaktadır. Tamamen büyüdüğümüzde, vücuttaki hücrelerin çoğu bölünmeyi ve daha fazla çoğalmayı durdurur. Zamanlarının çoğunu sakinlik evresinde geçirirler ve yalnızca bir hasarı onarmak gerektiğinde bölünürler. Hücreler bölündüğünde, birbirinin tamamen aynısı iki yeni hücre oluşturur. Böylece 1 hücre yerine artık 2 hücre olur ve daha sonra bu hücreler de bölünerek 4, 8 ve bu şekilde devam eden hücreler oluştururlar.
Kanser sırasında hücreler, bir hücre yığını oluşana kadar bölünmeye devam ederler. Bu hücre yığını bir yumru oluşturur. Bu yumru ise tümör olarak adlandırılır. Kanser hücreleri, normal hücrelere göre çok daha sık bölünürler.
Kemoterapi kan dolaşımına girer ve bölünmeye devam eden hücrelere zarar verir. Bölünme sürecindeki hücreler kemoterapiden zarar görme konusunda daha fazla risk altındadırlar. Kemoterapi, hücre bölünmesi gerçekleştiren her bir hücre içindeki kontrol merkezine zarar vererek hücreleri öldürür ya da hücre bölünmesi sırasında gerçekleşen kimyasal süreçleri sekteye uğratır.
Başlıca kemoterapi alma yolları şunlardır:
Kemoterapi ilaçları kan dolaşımı sayesinde vücudun heryerine ve vücudun hemen hemen her yerindeki kanser hücrelerine ulaşabilir. Bu sistemik tedavi olarak bilinmektedir.
Bu bölümde diğer yaygın olmayan kemoterapi alma yolları hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Genel kanser bölümünde ise normal hücrelerin nasıl geliştiği ve kanser hücrelerinin normal hücrelerden nasıl farklılaştığı hakkında bilgi bulabilirsiniz.
Kemoterapi kanser hücrelerini nasıl öldürür?
Kemoterapi hücrelerin bölünmesi sırasında onlara zarar verir. Canlı her bir hücrenin merkezinde nükleus (çekirdek) adı verilen koyu bir leke vardır. Nükleus hücrenin kontrol merkezidir. Genlerden yapılmış kromozomları içermektedir. Bir hücre yeni hücreler oluşturmak üzere ikiye bölündüğünde, bu genler de tam olarak kopyalanmalıdır.
Bu sayfada kanserde kemoterapi hakkında bilgiler açıklanmıştır. Bunlar:
Kemoterapi kelimenin tam anlamıyla ilaç tedavisi anlamına gelmektedir. Kanser tedavisinde, kemoterapi tedavisi hücreleri öldüren (sitotoksik) ilaçlarla muamele anlamına gelmektedir. Tek bir kemoterapi ilacı ya da farklı kemoterapi ilaçlarının bir kombinasyonunu alabilirsiniz. Şu an mevcut olan 100’den fazla farklı ilaç bulunmaktadır ve sürekli olarak da yeni ilaçlar geliştirilmeye devam etmektedir. Kemoterapi bir kanser ilacı türüdür ve biyolojik terapiler gibi diğer kanser ilacı türleriyle birlikte de alınabilir.
Kemoterapi sizin için uygun bir tedavi olsun ya da olmasın hangi ilaçları alabileceğiniz bir çok faktöre bağlıdır:
Kemoterapiyi tek bir ilaç olarak ya da farklı ilaçların bir kombinasyonu olarak alabilirsiniz. Kendi başına ya da aşağıda belirtilmiş olan diğer tedavilerle birlikte de alabilirsiniz:
Şekilde geçen kelimeler:
Yeni hücreler için yapılan yeni genleri gösteren diyagram
Kemoterapi hücre çekirdeğinde bulunan genlere zarar verir. Bazı ilaçlar sadece bölünme noktasındaki hücrelere zarar verirler. Bazıları ise hücre bölünmeden önce tüm genlerini kopyalamakta olan hücrelere zarar verirler. Sakinlik evresindeki hücrelerin, örneğin normal hücrelerin büyük bir çoğunluğunun, kemoterapiden çok daha az zarar görmesi olasıdır. Farklı kemoterapi ilaçlarının bir kombinasyonunu alabilirsiniz. Kombinasyon hücre bölünmesi süreçlerinin farklı evrelerindeki hücrelere zarar verecek kemoterapi ilaçlarını içermektedir. Böylece, birden fazla türde ilaç içermesi sayesinde daha fazla hücreyi öldürme şansı da daha yüksek olacaktır.
Kemoterapinin neden yan etkiler doğurduğunu açıklamaya yardımcı olacak gerçek; kemoterapi ilaçlarının bölünmeye devam eden hücreleri öldürmesidir. Kemoterapi, sürekli olarak büyüyen ve bölünen hücrelerin olduğu sağlıklı vücut dokularını da etkilemektedir. Deri, kemik iliği, saç folikülleri ve sindirim sistemi zarı sürekli olarak gelişen ve bölünen hücrelere örnektir.
Bu dokular bölünmeye devam eden hücreler olduğundan kemoterapiden zarar görürler. Ancak, normal hücreler kemoterapiden zarar görmüş olan sağlıklı hücreleri onarabilir ya da onlarla yer değiştirebilir. Böylece sağlıklı hücrelere verilen hasar genellikle devam etmez. Yan etkilerin büyük çoğunluğu tedaviniz sona erdiğinde ortadan kaybolur ve mide bulantısı ve ishal gibi yalnızca bazıları ise ilaç aldığınız günler süresince ortaya çıkar. Kanser ilaçlarının yan etkileri ile ilgili bölüm bunları detaylı olarak açıklamaktadır.
Kemoterapinin sizi iyileştirme şansı, sahip olduğunuz kanser türüne bağlıdır.
Kemoterapinin gerçekten işe yaradığı kanserlere örnek olarak testis kanseri ve Hodgkin lenfoması verilebilir.
Bazı kanserlerde kemoterapi kanserin kendisini iyileştiremez, ancak diğer tedavi türleriyle kombinasyonu kanserin iyileşmesine yardımcı olabilir. Örneğin, meme ya da bağırsak kanserine sahip birçok kişi, kanserin tekrarlama riskini düşürmek için, ameliyat sonrasında kemoterapi almaktadır.
Tedavisi olmayan bazı kanserlerde, doktorunuz bazı nedenlerle yinede kemoterapiyi önerebilir. Bunlar:
Remisyon doktorların kanser ya da lösemiden bahsederken sıklıkla kullandığı bir kelimedir. Tedavi sonrasında kansere ait herhangi bir belirtinin görülmemesi anlamına gelmektedir. Ayrıca doktorunuzun tam remisyon ya da kısmi remisyondan bahsettiğini duymuş olabilirsiniz.
Tam remisyon kanser ya da löseminin taramalar, röntgen ya da kan testlerinde tespit edilememesi anlamına gelmektedir. Doktorlar bu durumu bazen tam yanıt olarak da adlandırırlar.
Kısmi remisyon ise kanser hücrelerinin tamamının değil ama bir kısmının öldürüldüğü anlamına gelmektedir. Kanser küçülmüştür, ancak taramalarda hala görülebilir ve ayrıca büyüyor gibi de görünmez. Tedavi büyüyen kanseri durdurmuş olabilir. Ya da tedavi kanseri küçülterek cerrahi ya da radyoterapi gibi diğer tedavi yöntemlerinden daha fazla fayda görmesini sağlayabilir. Bu durum bazen kısmi cevap olarak da adlandırılır.
Doktorların kullandığı başka bir terim de hastalığın stabil olmasıdır. Bu kanserin aynı boyutta kaldığı, hatta çok küçük bir miktar büyüme olduğu anlamına gelebilir.
Doktorunuza sorabileceğiniz bazı sorular aşağıda verilmiştir.
Bu sayfada kemoterapiyi nerede alacağınız hakkında bilgiler verilmiştir. Bunlar:
Kemoterapi ilaçlarınız yutabileceğiniz tablet ya da kapsül şeklinde ilaçlar ise, onları evde alabilirsiniz. Bu durumda, kan testi ve kontroller için düzenli olarak hastanenin polikliniğini ziyaret etmeniz gerekmektedir. Hastaneye gitmek istemiyorsanız, kan testlerini doktorunuzun muayenehanesinde de yaptırabilirsiniz. Bazı hastaneler ve özel sağlık şirketleri tedavinizi evde uygulayacak özel kemoterapi hemşirelerine sahiptir. Bazen ilaca karşı bir reaksiyon geliştirmediğinizden emin olmak için ilk dozu hastanede almanız gerekebilir.
Eğer sürekli, düşük doz kemoterapi alıyorsanız; evde kullanabileceğiniz bir pompanız olabilir. Bunlar hastanede ayarlanırlar ve küçük bir su şişesi boyutundadırlar. Bu pompa günde 24 saat kan dolaşımınıza sabit dozda kemoterapi vermektedir. Yalnızca bir kaç gün ya da bir kaç hafta sonra pompanızı çıkarmak ya da değiştirmek için hastaneye geri dönmek zorunda kalırsınız ya da hemşireniz evinizde de değiştirebilir.
Kemoterapiniz damar içine veriliyorsa, bu genellikle gündüz hizmet veren kemoterapi klinikleri ya da günlük koğuşlarda gerçekleştirilir. Aşağıda bir güzdüz kliniğine ait 3600 görüntü verilmiştir. Fotoğrafı göremiyorsanız, Adobe websayfasından Adobe Flash Player’ı indirebilirsiniz. Fotoğrafta hareket etmek için okları kullanın ve odanın çevresini inceleyin.
Kemoterapiyi bir gündüz kliniğinde almak serumunuz bitene kadar bir kaç dakika ya da bir kaç saat sürebilir. Kemoterapinizi aşağıda belirtilen diğer yollarla da alabilirsiniz:
Genellikle bir kaç saat için hastanede kalırsınız. Tedavinizi almadan önce kan testleri yaptırmak zorundasınız. Sonuçlar tedavinin sizin için güvenilir olup olmadığından emin olmak için gereklidir. Ayrıca kemoterapi serumları eczacı tarafından kişiye özel olarak hazırlanmaktadır. Eczacılar bunu genellikle test sonuçları olumlu çıktıktan sonra yaparlar. Serumdaki kemoterapi miktarı size özeldir ve kilonuz, boyunuz ve genel sağlık durumunuza göre hazırlanmıştır.
Bazı kemoterapi tedavileri hastanede kısa süreli kalmayı gerektirir – belki gece boyunca ya da bir kaç gün için. Bu durum genellikle aşağıdaki durumlardan biri halinde söz konusu olur:
Prof. Dr. Deniz Arslan Kanser Vakfı
